به گزارش پایگاه خبری اوشیدا: هامون‌ها از سه ناحيه تالابي بزرگ به وسعت ۵ هزار و ۶۶۰ کيلومتر مربع تشکيل شده‌اند. دوسوم اين تالابها در ايران قرار دارند و آب رودخانه‌ي هلمند يا همان هيرمند افغانستان آنها را به هم ربط داده و تغذيه مي‌کند. بيشتر اين ناحيه تا بيست سال پيش سرسبز و گونه‌هاي گياهي و جانوري در آنجا فراوان و درياچه پر از ماهي بود. مجموع صيد سالانه از ۱۲هزار تن فراتر مي‌رفت و ماهيگيران ماهي‌هايي بيست کيلوگرمي صيد مي‌کردند.
تالابها آب کشاورزان و رمه‌هاي گاوميش و امکانات معاش هزاران خانواده را تامين مي‌کردند اما ايجاد سدها و کانال ها در افغانستان آب رودخانه را براي کشاورزي در استان‌هاي فقيرنشين قندهار، هلمند و نيم روز منحرف کرد و ميزان آب درياچه‌ها کاهش يافت و بعد ايجاد چهار مخزن در داخل خود ايران به انحراف بيشتر آب از مسير طبيعي آن منجر شد.
کارشناسان معتقدند که علت اصلي خشک شدن اين رود تالاب جلوگيري از ورود آب رود هيرمند که از مهمترين شاهرگ‌هاي حياتي آن به شمار مي‌رود است. شايد همين موضوع بود که باعث شد نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي براي کمک به ديگر متوليان محيط زيست کشور، فراکسيوني با نام « نجات تالاب هامون» تشکيل دهند و به بررسي معضلات و مشکلات مربوط به اين ذخيرگاه ارزشمند محيط زيست بپردازند.
سيد باقر حسيني، رئيس اين فراکسيون مهمترين اقدامي که در يک سال گذشته براي نجات هامون از سوي اين فراکسيون انجام گرفته است را اجراي طرح “ انتقال آب با لوله” مي‌داند و مي‌گويد: اين يکي از بزرگترين طرح‌هايي است که در منطقه براي احياي هامون توانسته‌ايم اجرايي کنيم و با عنايت ويژه مقام معظم رهبري نيز مبلغ ۵۰۰ ميليون دلار از محل صندوق توسعه ملي به آن اختصاص يافته است. اختصاص اين بودجه و اجراي طرح لوله‌کشي با کنترل و هدايت آب به اندازه‌اي که مورد نياز بخش کشاورزي و شرب مردم است از پرت ۸۰ درصدي آب نيز در اين منطقه جلوگيري خواهد کرد و مي‌توان باقيمانده آب را به سمت هامون هدايت کرد.
اما از آنجا که مشکل اصلي هامون امروز امتناع ورزي افغانستان از دادن حق‌آبه آن محسوب مي‌شود، اين نماينده مردم زابل، زهک و هيرمند در مجلس شوراي اسلامي درباره پيگيري وضعيت حق‌آبه تالاب هامون که سال‌هاست از سوي کشور افغانستان به مشکلاتي مواجه شده است نيز توضيح مي‌دهد: دو وزارتخانه نيرو و خارجه براي رايزني درباره حق‌آبه هامون در يک سال گذشته نامه‌نگاري‌هايي با کميسارياي آب افغانستان انجام داده‌اند و در هفته گذشته نيز کميسارياي آب هيرمند از افغانستان و ايران در کنار تالاب هامون حضور يافتند. نتيجه ديدارها و رايزني‌هاي ايران با افغانستان تدوين طرح جامعي براي نجات تالاب هامون بوده که اکنون در دست مطالعه است و اميد مي‌رود که تا پايان سال مطالعات آن به پايان برسد و بتوان مراحل اجرايي آن را آغاز کرد.
حسيني البته از برنامه‌ريزي اين فراکسيون براي تثبيت شن‌هاي روان در استان سيستان و بلوچستان خبر داد و گفت: اين اقدام مصوبه سفر هيئت دولت به اين استان است و طبق آن قرار است هزار هکتار از اراضي منطقه که ماسه‌هاي بادي و شن‌هاي روان داشته و مشکلات بسياري را براي مردم و محيط زيست به دنبال دارد تثبيت شود. با اين حال هنوز شيوه تثبيت اين هزار هکتار مشخص نيست و قرار است بعد از مطالعات تکميلي در اين باره تصميم‌گيري شود.
تاکنون در اين باره کوتاهي‌هاي زيادي شده است اما ما با نامه‌نگاري با دستگاه‌هاي متولي ديگر اجازه تعلل در اجراي اين طرح را نخواهيم داد.
ارزيابي وي درباره وضعيت يک سال گذشته اين ذخيرگاه ارزشمند زيست محيطي اين است که به دليل اينکه آورد رودخانه هيرمند و ديگر رودخانه‌هاي ورودي به تالاب در يک سال گذشته کم بوده است و تبخير نيز در اين منطقه بسيار بالاست، متاسفانه آبي که وارد تالاب شد دوام نياورد و دوباره هامون خشک شد. اين در حالي است که بخشي از خشکي تالاب هامون انسان ساخت نيست و خداوند بايد باران رحمتش را نازل کند تا هامون هم پرآب شود اما بخش ديگر که به دست ماست بايد با مديريت درست به تالاب هدايت شود. البته يک سال گذشته براي هامون خيلي هم بد نبود چراکه انتقال آب در ماه‌هاي اوليه سال به هامون باعث شد تا ۵ ماه تالاب پرآب باشد و هم ساکنان اطراف از آن استفاده کنند و هم احياي دوباره پوشش گياهي را شاهد باشيم.
نايب رئيس فراکسيون نجات تالاب هامون اما مي‌گويد که از آخرين باري که هامون در ارديبهشت ماه امسال آبگيري شد ديگر اقدام جدي در اين باره صورت نگرفته است.
محمد تقي توکلي هدف اصلي اين فراکسيون را پيگيري اخذ حق‌آبه هامون از افغانستان عنوان مي‌کند اما به قول خودش چشمش آب نمي‌خورد که هامون دوباره به روزهاي پرآبي بازگردد.
او که نماينده مردم اليگودرز در مجلس شوراي اسلامي است، مي‌گويد که بعيد مي‌داند با وجود بارندگي بسيار کم در کنار شدت تبخير زياد و گرماي هوا در استان سيستان و بلوچستان، تالاب هامون دوباره به اوج بر گردد و پر آب شود. چرا که کشور افغانستان نيز تاکنون حاضر به دادن حق‌آبه هامون نشده است.
توکلي در حالي اين حرف‌ها را عنوان مي‌کند که معصومه ابتکار، رئيس سازمان محيط زيست کشور پيشتر در همايشي هامون را نقطه عطف مشترکات محيط زيست ايران و افغانستان دانسته و با اشاره به فرابخشي بودن محيط زيست گفته است که زمينه همکاري مشترک با افغانستان در موضوعات محيط زيست زياد است ودر اين باره مي‌توانيم به تبادل اطلاعات و تجربيات زيست محيطي و همکار در غالب منطقه‌اي و اکو اشاره کنيم. ايران يک مرکز آموزش منطقه‌اي دارد که مربوط به سازمان منطقه‌اي اکو است و دورهاي زيادي را برگزار کرده است.
امسال نيز قرار است مراسم روز ملي تالاب در کنار تالاب هامون و با حضور ابتکار، رئيس سازمان محيط زيست کشور، گري لوئيس نماينده سازمان ملل متحد در ايران و جمعي از مسئولان افغان و ايراني برگزار شود تا شايد بتوان راهي يافت که لب تشنه هامون دوباره تر شود.
انتهای پیام/
