به گزارش پایگاه خبری اوشیدا، بادهای ۱۲۰ روزه سیستان با شدت‌گرفتن خشکسالی و به‌ویژه خشکی بستر هامون به عامل انتشار گردوغبار و ریزگردهای بیماری‌زا تبدیل شده؛ بادهایی که در گذشته‌های نه‌چندان دور برای ساکنان منطقه فراوانی به ارمغان می‌آورد حالا بر شدت هجوم غبار افزوده و نیمی از سال برقرار است. باد روی زمین‌های خشک و خاک‌های تشنه می‌تازد، گردوخاک می‌کند و ته‌مانده‌های زندگی در سیستان را می‌بلعد.
در هیرمند و زهک خیلی‌ها به سل مبتلا شده‌اند و گزارش‌های آماری نشان می‌دهد شیوع این بیماری در سیستان و بلوچستان سه برابر کل کشور است.
روایت هم‌خانگی با تل‌ماسه‌های غول‌آسا داستان نیست، بلکه واقعیتی دردناک است که سیستان و سیستانی را به‌زانو درآورده است، شاید گرمای هوا باعث نامهربانی بادها می‌شود که یک‌باره چندین تن ماسه را بر سر تشنگان همیشهٔ هامون می‌ریزند.
هامون که آب داشت، هیرمند که جاری بود، خبری از سرفه‌‌های ممتد و مهاجرت‌های گسترده نبود. خیزش گردوغبار و ریزگرد در این منطقه با روی کار آمدن دولت طالبان و امتناع آنها از تأمین حقابه هیرمند به طور فزاینده‌ای بیشتر شده و چشم‌ها همه به هامون و هیرمندِ بی‌آب و بستر خشک و کوبیده‌اش دوخته شده است.
تا پیش از خشک‌شدن هامون و آن هنگام که هنوز در این استان رطوبت به‌اندازه کافی بود، بادهای ۱۲۰ روزه از واپسین روزهای بهار آغاز می‌شد و تا اواخر مردادماه ادامه داشت؛ اما چند سالی است که این بازه زمانی افزایش پیدا کرده و وزش طوفان شن تا آخر شهریور و گاه تا اواخر مهرماه همچنان ادامه دارد.
طبق آنچه اداره کل منابع طبیعی استان اعلام کرده است، «از مجموع ۴/۵ میلیون هکتار اراضی بیابانی در سیستان و بلوچستان دو میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار، از کانون‌های بحرانی استان به شمار می‌رود.» طبق آمار این اداره کل، از ۲۰ کانون معین در این دو میلیون و اندی هکتار، سه کانون کاملاً فعال‌اند که هر سه در منطقۀ سیستان است و در صدر این فهرست هامون قرار دارد.
چشم سیستانیان به طرح‌های آبرسانی خشک شد
پهنه‌ای وسیع که رایزنی برای بازپس‌گیری حقابۀ آن، به نقطه روشنی نرسیده و موج مهاجرت، تخلیه روستاها و شهرها را تشدید کرده است. این روزها با بدعهدی افغانستان دیگر نه آبی و نه نفسی برای ساکنان سیستان نمانده است.
با اینکه حقابه هیرمند نقل محافل رسانه‌ای شده، اما هنوز خبری از توافق طرفین برای آزادسازی آب وجود ندارد. برای هیرمند، هامون، زهک، زابل و نیمروز، هر پنج شهرستان منطقه سیستان چرخ روزگار طوری چرخیده که مردمان این خطه برای حیات، چشم به طرحی دوخته‌اند که قرار است آب را از دریای عمان یا از طریق حفر چاه‌های ژرف و یا اجرای چندین پروژه دیگر برایشان برساند.
ریزگردها و اختلالات تنفسی زیادی که ایجاد می‌کند، به مهاجرت‌ها دامن زده است. ریزگردهایی که بدل به بحرانی پیش‌برنده و اغلب جانکاه شده، اما خبری از اقدامات اساسی و یا پیگیری دیپلماسی دقیق در میان نیست و حالا مردمی که روزهایشان در تیرگی می‌گذرد می‌خواهند تا بالاخره اقدامات کوتاه‌مدت در این باره عملی شود.
به‌طورکلی اگر آماری که مسئولان مربوطه از تعداد بیمارانی که به دنبال شدت‌گرفتن طوفان‌ها در سیستان طی سال جاری راهی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شده‌اند را تقریبی بررسی کنیم نزدیک به دو هزار نفر و یا شاید بیشتر از این رقم‌ها می‌شود که برخی در بیمارستان‌ها چند روز بستری و برخی سرپایی مداوا شدند.
سیستان و بلوچستان برای ۳ ماه آب دارد
گزارش ستاد مدیریت بحران سیستان و بلوچستان حاکی از آن است که طی روزهای اخیر دست‌کم یک هزار و ۵۹ نفر در زابل و شهرهای اطراف آن به دلیل مشکلات تنفسی ناشی از طوفان گردوغبار راهی بیمارستان‌ها شده‌اند. طوفان اخیر با سرعت بیش از ۱۰۰ کیلومتر در ساعت شهرهای زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز را درنوردیده و ریزگردهایی که با فرسایش خاک و خشکی پهنه‌های آبی استان چندین برابر شده‌اند.
رضا دهمرده، عضو هیئت‌علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه زابل، در تشریح وضعیت سیستان بیان کرد: سیستان به‌مثابه بیماری است که در کما به سر می‌برد و فعلاً باید به این بیمار شوک الکتریکی وارد کرد و سپس بر سر داروی تجویزی با کارشناسان و متخصصان به اشتراک نظر رسید.
وی افزود: سیستان در چنین وضعیتی به سر می‌برد و برای درازمدت باید با تأسیس صنایع بزرگ، کاربری کشاورزی منطقه تغییر کند متأسفانه کمتر گامی در این مسیر برداشته شده است، راهکار کوتاه‌مدت نیز تأمین حقابه هیرمند است، در حال حاضر مردم آب شرب ندارند و تنها برای سه ماه دیگر در این منطقه آب موجود است.
مهرماه ذخیره آبی چاه نیمه‌ها تمام می‌شود
دهمرده تصریح کرد: باتوجه‌به وزش بادهای ۱۲۰ روزه و گرمای هوا و تبخیر سالانه بیش از ۴ متر از آب‌های سطحی در زابل، مهرماه ذخیره آبی چاه نیمه‌ها تمام می‌شود و حجم آب این چاه نیمه‌ها باتوجه‌به خشکسالی‌های مکرر سال‌های اخیر و پرداخت‌نشدن حقابه هیرمند از سوی افغانستان به‌شدت کاهش‌یافته و با این رویه، بحران سیاسی عجیبی رخ می‌دهد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه زابل ادامه داد: بنابراین طالبان می‌داند که سیستان در چه وضعیت بغرنجی قرار دارد. ما با گروه ساده و بی‌سیاستی طرف نیستیم، آنها زیرکانه عمل می‌کنند و در عین بر زبان راندن دروغ‌های سیاسی، از دادن یک قطره آب دریغ می‌کنند. این را هم باید در نظر گرفت که ما با کدام دولت قرار است مذاکره کنیم، دولتی که دنیا به رسمیت نمی‌شناسدش؟ اگرچه طالبان مجوز بازدید کارشناسان ایرانی از سد کجکی را داده است؛ اما اگر پس از بازدید مشخص شد، در این سد آب موجود است، به کجا می‌توان شکایت کرد؟ سازمان ملل این گروه را قبول ندارد.
ما زمانی می‌توانیم به محافل بین‌المللی شکایت کنیم که این گروه را به رسمیت بشناسند. وی افزود: آنها برخلاف آنکه خود را به قرارداد ۱۳۵۱ متعهد می‌دانند، به هیچ عهدنامه و تعهدی پایبند نیستند، سیستان در یک چالش عجیبی گرفتار شده و طالبان بااطلاع از این وضعیت، به دنبال بهره‌برداری حداکثری است.
آنها مسیر آب سد کمال‌خان را به سمت شوره‌زار گودزره منحرف و نسبت به کانال‌کشی اقدام کرده‌اند و تا این لحظه قطره‌ای آب دریافت نکرده‌ایم، درحالی‌که سال‌های گذشته سیلاب ورودی از افغانستان، آب چاه نیمه‌ها را برای یک تا دو سال تأمین می‌کرد.
توفان بیش از ۳ هزار نفر را راهی مراکز درمانی کرد
عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به کاهش کیفیت هوا در منطقه سیستان به دنبال وزش بادهای ۱۲۰ روزه، بیان کرد: شهرستان‌های زابل، نیمروز، هیرمند، زهک و هامون در شمال استان بیشترین درگیری را با طوفان‌های گردوغباری داشته‌اند؛ به‌گونه‌ای که از ابتدای تیرماه سال جاری تاکنون ۵۳۰ هزار نفر از جمعیت را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند و بر اساس آخرین آمار ثبت شده توسط مرکز عملیات اضطراری استان سیستان و بلوچستان تاکنون در این استان شاهد ۱۸۳۸ مورد مراجعه به مراکز درمانی، ۸۸ مورد بستری و ۱۷۴۹ مورد درمان و ترخیص بوده‌ایم.
وی تأکید کرد: بیشترین علل مراجعه به مراکز درمانی به ترتیب بیماران تنفسی با ۹۸۰ مورد، بیماران قلبی با ۵۴۲ مورد، بیماران چشمی با ۱۸۷ مورد و تروماهای ترافیکی با ۱۲۹ مورد اعلام شده است.
علیرضا ملاشاهی فرماندار ویژه زابل در گفتگو با خبرنگاراوشیدا بیان کرد: تعداد کل آمار بیماران تنفسی از ابتدای سال تا کنون ۳۶۰۸ نفر که از این تعداد ۷۰۷ نفر بستری و ۳۰۰۱ نفر به‌صورت سرپایی خدمات درمانی دریافت کردند.
وی افزود: در یک ماه اخیر نیز باتوجه‌به شدت ریزگردها در منطقه سیستان تعداد ۲۶۷۹ بیماران تنفسی مراجعه کردند که از این تعداد ۴۲۶ نفر بستری و ۲۲۵۳ نفر به‌صورت سرپایی مداوا شدند.
انتهای خبر
